Şirketin ve Yöneticilerin Üzerinden Ceza ve Tazminat Sorumluluğunun Kaldırılmasına Yönelik Çalışmalar
Ulusal ölçekli birçok şirkette dahi tüm “ceza sorumluluğu” anonim şirketlerde yönetim kurulu başkan ve üyelerinde, limited şirketlerde şirket müdürlerindedir. İş kazalarından, sahte ve yanıltıcı faturadan, ithalat ve ihracat işlemlerinden doğan cezai ve hukuki sorumluluğun şirket yöneticilerinin üzerinden kaldırılması mümkün olmaktadır.
Şirket yöneticileri, özel hukuki düzenlemeler yapılmadığı sürece yasal olarak organizasyon şemalarında çalışan tüm alt yöneticilerin ve onların çalışanlarının yaptığı hukuki ve cezai sorumluluk gerektiren işlemlerin sonuçlarından tek başlarına sorumludurlar.
Bu sorumlulukların işi yapan kişiye ait olması için ana sözleşme ve diğer şirket içi sözleşmelerine ilişkin olarak özel hukuki düzenlemelerin yapılması gerekmektedir. Bu halde aşağıda ayrıntılarıyla açıkladığımız üzere hukuki ve cezai müeyyideleri olan sorumlulukları şirket yöneticilerinin üzerinden alabilmek mümkündür. Bu çalışmaları hukukta koruyucu hekimlik çalışmalarımız kapsamında düzenlediğimiz hizmet paketlerimizle her şirket özelinde şirketin ihtiyaçlarına binaen sunmaktayız.
Şirketinizle ilgili Hukukta Koruyucu Hekimlik Hizmeti almak istemeniz ve Şirket Yöneticilerinin Sorumluluklarının Kaldırılması yönünde çalışma yapılmasını talep etmeniz halinde info@donusumhukuk.com adresi üzerinden bizimle iletişime geçip bilgi alabilirsiniz.
Ulusal ölçekli birçok şirkette dahi tüm “ceza sorumluluğu” anonim şirketlerde yönetim kurulu başkan ve üyelerinde, limited şirketlerde şirket müdürlerindedir.
Departman müdürlerinin/yetkililerinin fiili olarak yetkileri olmasına rağmen, ceza ve tazminat hukuku açısından bu kimselerin sorumlulukları yoktur. Bu nedenle öncelikle şirketin, daha sonra da yöneticilerin üzerinden ceza ve tazminat sorumluluğunun kaldırılmasına yönelik koruyucu hekimlik çalışmaları gerçekleştirilmektedir. Bu çerçevede;
- İş kazaları neticesinde ceza ve tazminat sorumluluğunun ŞİRKETİN ve YÖNETİCİLERİN üzerinden kaldırılmasına yönelik çalışmalar yapılmaktadır.
- Sahte ve yanıltıcı fatura: Vergi Usul Kanununa muhalefet halinde şirket yöneticilerinin ceza sorumluluğu olmayacak şekilde MALİ SİSTEMİN işleyişi prensiplere bağlanmaktadır.
- İthalat – ihracat işlemlerinde gümrük mevzuatından kaynaklan CEZA SORUMLULUĞUNUN kaldırılması için gümrük müşaviri ile şirket arasındaki ilişki hukuki bir zemine oturtulmaktadır.
Bunlar ve benzeri amaçlara yönelik ve şirket yapısına uygun olarak koruyucu hekimlik çalışmaları gerçekleştirilmektedir.
İŞ KAZALARI
- TCK 85 ve 89
- Tedbirsizlik ve dikkatsizlik sonucu insan yaralanmasına veya ölümüne sebebiyet verme
- Madde 85 – Taksirle bir insanın ölümüne neden olan kişi, iki yıldan altı yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (2) Fiil, birden fazla insanın ölümüne ya da bir veya birden fazla kişinin ölümü ile birlikte bir veya birden fazla kişinin yaralanmasına neden olmuş ise, kişi iki yıldan on beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
- Madde 89 – Taksirle başkasının vücuduna acı veren veya sağlığının ya da algılama yeteneğinin bozulmasına neden olan kişi, üç aydan bir yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır.
İŞ KAZALARINDA SORUMLULAR
- İmza yetkilisi yönetim kurulu başkanı ve üyesi ile genel müdür (A.Ş.’lerde)
- İmza yetkilisi şirket müdürü (Ltd. Şti’lerde)
NELER İŞ KAZASI KAPSAMINA GİRER?
- Trafik kazası
- Kalp krizi
- Beyin kanaması
- İntihar
- İki işçinin kavga etmesi sonucu ortaya çıkan yaralama veya ölüm
birer iş kazasıdır.
TRAFİK KAZASI BİR İŞ KAZASIDIR!
YARGITAY 21. HD 2005/7447 E 2005/7199 K Tarih: 7.7.2005
İş kazası sigortalıyı hemen veya sonradan bedence veya ruhça arızaya uğratan olaydır. Taraflar arasında hizmet akdi bulunmamaktadır. Davalının noterde düzenlenmiş ibranamede haricen satın alarak maliki ve işleteni olduğu araçta şoförü yönetiminde hareket halinde davalının (şirketin) işini yaparken meydana gelen trafik kazasının iş kazası olduğu açıktır.
YARGITAY HUKUK GENEL KURULU: 1999/10-239E Karar: 1999/000251 Tarih: 28.04.1999
YARGITAY 10. HUKUK DAİRESİ Esas: 2004/006279 Karar: 2004/009944 Tarih: 27.10.2004
YARGITAY 10. HUKUK DAİRESİ Esas: 2004/004728 Karar: 2004/006385 Tarih: 05.07.2004
YARGITAY 10. HUKUK DAİRESİ Esas: 2004/000043 Karar: 2004/001732 Tarih: 04.03.2004
YARGITAY 10. HD 1995/7796 E 1995/8681K
İşveren vekili durumunda olan ve işverenin her türlü işlerini takiple görevlendiren kimsenin, olay günü izinli olmayıp görevli olduğunun saptanması halinde, uğradığı trafik kazasının iş kazası olarak kabulü gerekir.
KALP KRİZİ BİR İŞ KAZASIDIR!
YARGITAY HUKUK GENEL KURULU Tarih: 13.10.2004, 2004/21–529 E 2004/527 K
Sigortalının, iş yerinde çalışmakta iken kalp krizi geçirerek ölümü, 506 sayılı Yasanın 11. maddesinde gösterilen “sigortalının işyerinde bulunduğu sırada meydana gelme” haline uygun bir olay olduğu gibi; aynı maddede düzenlenen “işveren tarafından yürütülmekte olan iş dolayısıyla meydana gelme” haline de uygun olup; iş kazasıdır.
YARGITAY 21. HD 2003/11566 E 2004/2007 K Tarih: 04.03.2004
Müteveffanın davalı işverene ait işyerinde ölçüm işini yapmakta iken, güneş çarpmasına bağlı olarak oluşan kalp krizi sonucu hayatını kaybettiği ekli raporlar ile de ortadadır. Bu durumda işin yürütülmesi ve niteliği gereği işyeri sayılan ortamda oluşan olayın iş kazası sayılması gereklidir.
İŞYERİNDE MEYDANA GELEN KAVGA SONUCU YARALAMA/ÖLÜM BİR İŞ KAZASIDIR!
YARGITAY 10. HD 2004/28 E 2004/2048 K Tarih: 18.03.2004
Davalı işverene ait şantiyede çalışan işçiler arasında çıkan kavgayı ayırmak için ekipbaşı müteveffa sigortalı Kazım Güler’in müdahale ettiği, işçilerden Şerafettin Zeytin’in şantiye mutfağından aldığı bıçakla Kazım Güler’i öldürmesi iş kazası hükmündedir.
YARGITAY 21. HD 2004/6433 E 2004/6503 K Tarih: 01.07.2004
İş yerinde meydana gelen ölüm sonuçlu kavga iş kazası hükmündedir.
YARGITAY.10.HD., T.04.02.1980
“Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada öldürülmesi iş kazasıdır.”
İNTİHAR BİR İŞ KAZASIDIR!
YARGITAY 10. HD 2004/4465 E 2004/6425 K Tarih: 05.07.2004
İntihar eylemi eğer işyerinde gerçekleşmiş ise, olayın salt işyerinde meydana gelmesi durumunda bile, intihar eden sigortalının gördüğü işle ilgili ve işvereninin kusurundan kaynaklanmamış olmasına rağmen 506 sayılı Yasanın 110 maddesi açıklığı gereği olay yine de iş kazasıdır.
YARGITAY.10.HD., T.29.03.1979
“Sigortalının işyerinde intihar etmesi hali iş kazası kavramına girer”
İŞ KAZASININ HUKUKİ NİTELİĞİ
YARGITAY 9. HD., T.15.05.1969
“İşyerinde düşme sonucu ölüm iş kazasıdır.”
YARGITAY 10. HD., T.13.10.1987
“İşveren tarafından görevle başka bir yere gönderilen sigortalının, bu görev süresi içinde görevle ilgisi olmayan bir kaza geçirmesi dahi, yasal olarak iş kazası sayılır.”
YARGITAY 10.HD., T.03.11.1983
“Otobüsün kimliği bilinmeyen kişilerce taranması sonucu ölen şoförün ölümü iş kazasıdır.”
YARGITAY 10.HD., T.10.05.1983
“Tatil zamanlarında, işverenin rızası olmaksızın salt orada içki içmek maksadı ile işyerine giren ve zarara uğrayan işçinin kazası iş kazası olmaz”
İş kazası, 506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun 11. maddesi (A) bendinde düzenlenmiştir. Maddede belirtilen beş hal ve durumdan birinde meydana gelen ve sigortalıyı, hemen veya sonradan bedence veya ruhça arızaya uğratan olaydır. Anılan maddede hangi hal ve durumlarda meydana gelen olayların iş kazası sayılacağı belirlenmiştir. Maddeye göre iş kazası sayılan durumlar;
- Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada işçinin;
- ayrıca burada bir iş görüp görmediği,
- burada bulunuşu sırasında iş yapıp yapmadığı,
- mesai saati içinde bulunup bulunmadığı,
- çağrılmış olup olmadığı veya başka bir hizmet akdi için orada bulunup bulunmadığı
önem taşımamaktadır.
- İşveren tarafından yürütülmekte olan iş dolayısıyla (örneğin; çalışırken geçirilen beyin kanaması bir iş kazasıdır),
- Sigortalının işveren tarafından görev ile başka bir yere gönderilmesi yüzünden asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda (örneğin; çalışanın bir müşteriye veya bankaya gönderilmesi halinde meydana gelen bir trafik kazası sonucu yaralanma veya ölüm bir iş kazasıdır),
- Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere toplu olarak götürülüp getirilmeleri (örneğin; çalışanı eve götürüp getirmek için verilen servis hizmeti sırasında meydana gelen trafik kazası sonucu yaralanma veya ölüm bir iş kazasıdır)
Bu bentlerde sayılan haller sırasından meydana gelen kazaların, hadiselerin tümü iş kazasıdır.
İŞ KAZASI MEYDANA GELDİĞİNDE HUKUKİ SÜREÇ
TAZMİNAT DAVALARI
Kaza, iş yerinde veya mesai içerisinde veya iş ile ilgili bir eylemde bulunurken meydana geldi ise bu bir iş kazasıdır. İş kazası neticesinde meydana gelen ölüm hadisesinde SSK, vefat eden kişinin eşine vefat edinceye değin, çocukları varsa onlara da durumlarına göre belli bir yaşa kadar mutad ölüm aylığı bağlanmaktadır.
Daha sonra bu aylık ödemeler PSD (Peşin Sermaye Değeri) adı altında hesaplanarak işletmenin kusuru oranında işverenden TOPTAN olarak tahsil edilmektedir.
Bu alacak kamu alacağı niteliğinde olduğundan şirketten veya şirketin ödeyememesi durumunda A.Ş.’lerde tüm Yönetim Kurulu üyelerinin şahsi malvarlığından (müşterek ve müteselsil), şirket Ltd. Şti. ise tüm ortakların şahsi malvarlığından (hissesi oranında) tahsil edilir.
İşveren tarafından SSK’ya yapılan bu ödemeden sonra vefat eden kişinin ailesi, yoksun kaldıkları destek oranında maddi ve manevi tazminat davası açabilir. Bu durumda kusur oranına göre hükmedilecek tazminat oranları Türkiye şartlarında oldukça yüksektir (Örnek İcra Emri ektedir).
CEZA DAVALARI
Ayrıca kişi sigortalı olsa da olmasa da savcılık tarafından şayet işverene veya işletmeye bir kusur atfedilirse) şirketin imza yetkilileri hakkında yeni TCK madde 85’e göre tedbirsizlik ve dikkatsizlik sonucu insan ölümüne sebebiyet verme suçundan ötürü, kişi yaralanmışsa bu defa tedbirsizlik ve dikkatsizlik sonucu insan yaralamaya sebebiyet verme suçundan ötürü TCK madde 89’a göre dava açılmaktadır. İş kazası sonucu ÖLÜM halinde dava kamu davası niteliğinde görüldüğünden işçinin ailesi şikayetçi olmadığını bildirse dahi yargılama devam etmektedir. Şikayetçi olmama veya şikayetten vazgeçme davayı düşürmemektedir.
SABIKA KAYDI
Sabıka kaydı önceleri temiz iken (suç kaydı yok iken) her iş kazasından sonra yapılan yargılamada işveren aleyhine hükmedilen cezalar önceleri para cezalarına çevrilmekte fakat yine de sabıka kaydına işlenmektedir.
- veya 4. iş kazasından sonra verilecek cezalar para cezasına çevrilmemekte (sabıka kaydındaki suç kayıtlarından ötürü) hapis cezası olarak karara bağlanmaktadır.
İCRA EMRİ
Aşağıdaki icra emri, bir iş kazası sonrasında mahkeme tarafından karar verilen tazminat miktarını göstermektedir.
VERGİ SUÇLARI
Sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı fatura
VUK madde 359 – Yanıltıcı faturayı/belgeyi düzenleyene de alana da 6 aydan 3 yıla kadar; sahte faturayı/belgeyi alana ve verene de 18 aydan 3 yıla kadar hapis cezası verilmektedir.
Prof. Dr. ŞÜKRÜ KIZILOT – HÜRRİYET 21.01.2003
“2 trilyon TL. cirosu olan ve 150 işçi çalıştıran Denizlili sanayici Mustafa Eken, 223 milyon liralık KDV faturası ‘‘sahte’’ çıktı diye 18 ay hapse mahkûm edildi. Fabrikası kapanıp dağıldı. İstanbul’da kalp hastası bir tornacı aldığı 50 milyon liralık bir fatura ‘‘sahte’’ çıktığı için, 18 aya mahkûm edildi. Şu anda hapiste… 100 trilyon lira cirosu olan bir holdingin yönetim kurulu başkanı, sadece 80 milyon liralık bir fatura sahte çıktı diye yargılanıyor. Ülkeye 30 milyon dolar döviz getiren bir ihracatçı, kamyon şoförünün aldığı, toplamı 150 milyon lira olan iki fatura ‘‘sahte’’ çıktığı için, şu anda hapishanede, 30 aylık cezasının bitmesini bekliyor. Adam, ülkeye küsüp, ailesine ‘‘Gidin Amerika’ya yerleşin’’ demiş. Bir mükellef, işyerinin bulunduğu semtin dışındaki bakkaldan 30 milyon liralık alışveriş ettiği için ‘‘sahte belge’’ aldı diye, hakkında 18 aydan 3 yıla kadar hapis cezası istendi.”
Prof. Dr. ŞÜKRÜ KIZILOT – HÜRRİYET – 21.04.2004
“Örneğin, çok sayıda çalışanı olan bir şirkete, sahte ya da kapsamı itibariyle yanıltıcı bir ya da birkaç fatura alınmış olabilir. Yönetim kurulu üyesi, böyle bir durum ortaya çıktığında, olaydan sorumlu tutularak savcılığa sevk edilir ve 3 yıla kadar hapis cezası istemiyle ceza mahkemesinde yargılanabilir. Daha ötesi, hapse de mahkûm edilebilir. Nitekim şimdiye kadar, binlerce yönetim kurulu üyesi, bilgileri dışında alınmış bir sahte veya yanıltıcı faturadan dolayı, ceza mahkemelerinde yargılandılar. Bir kısmı da hapse mahkûm oldular.”
İTHALAT – İHRACAT İŞLEMLERİNDE GÜMRÜK MEVZUATINDAN KAYNAKLANAN SUÇLAR
- İthalat ve ihracat işlemlerinde gümrük mevzuatından kaynaklanan suçlar
- 4926 SK Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu
- Kambiyo mevzuatından kaynaklanan suçlar